„Nasz ogród rozciągał się aż do cienia wiedzy
Był miejscem splatania się wrażliwości i ziół
Był punktem styku spojrzenia, klatki i lustra”
Sohrab Sepehri


Janina Kraupe jest stawiana w rzędzie najwybitniejszych polskich malarzy XX wieku. Z całą pewnością jej konsekwentna droga twórcza ma wagę, jaką się jej przypisuje: od wczesnych prac przedstawiających w konwencji realistycznej, poprzez surrealizm nachylony ku realizmowi magicznemu, z jego symbolicznym i archetypicznym potraktowaniem przedmiotu i znaku, po szczególną, magiczno mistyczną rzeczywistość obrazów aktualnie tworzonych. Przyporządkowanie oeuvre malarskiego Janiny Kraupe określonemu i nazwanemu kierunkowi będzie zawsze przybliżeniem i uproszczeniem. Jej polisensoryczna wrażliwość w kontakcie z naturą i intelektualna otwartość na fenomeny kultury, odsłania właśnie to, co nienazwane i nieskatalogowane, tworząc jakość specyficzną i umykającą przyjętym kategoriom. „Ogromny ogród świata zapisany znakami ziemi, znakami roślin, zwierząt, ludzi i gwiazd, sięgający do najdalszych galaktyk – i również ten, mieszkający w nas samych, ponad nami, obok nas, niewidzialny świat, rysujący swoje subtelne zgłoski przez posłuszną rękę, czekający pełen napięcia, pełen mocy na chwilę, w której istota myśląca zawiesi swoją aktywność, wyrzeknie się swej woli, pozwoli płynąć poprzez swój umysł prądowi dalekich przestrzeni, w których żyją wszystkie sprawy, wszystkie rzeczy jako tajemny język gestów wyrażających najgłębszą treść i znaczenie. Tak więc rzeczywistość sztuki Janiny Kraupe sięga z jednej strony w głębiny doświadczeń podświadomości i nieświadomości zbiorowej, gruntowane przez psychoanalizę freudowsko – jungowską, z drugiej ku przestrzeniom Uniwersum, w cyklicznym ruchu odsłaniającego sekretne znaki numinosum; z jednej strony ku alchemii, z drugiej -ku astrologii. „Im głębiej wnikniemy do wnętrza, tym wyżej - chciałbym tak powiedzieć, by użyć paradoksu – wstępujemy w górę, w świat istot duchowych. Jeżeli samopoznanie jest poważne, jest właśnie rzeczywistym poznaniem świata, a mianowicie poznaniem duchowej treści świata.” Doświadczenie duchowe Artystki rektyfikowane w „alchemicznym” procesie oczyszczania substancji przybiera postać utworu malarskiego na drodze ecriture automatique , wedle zacytowanych wyżej słów - niewidzialny świat, rysujący swoje subtelne zgłoski przez posłuszną rękę. Ta „posłuszna ręka” Janiny Kraupe materializuje odsemantycznione „wiersze bez słów”, czy wizualizacje brzmień i rytmów: „melodia lasów”, „suita na Boże Narodzenie”. Środkiem artystycznym tych wizualizacji jest łagodna pulsacja barwna i zróżnicowanie temperatur tła pozostającego w kontrapunktowym napięciu w stosunku do użytego znaku.
Wyróżnikiem twórczości Janiny Kraupe jest transcendencja i wyraziste doświadczenie realności świata duchowego. Unaoczniony on zostaje na dwa sposoby: albo jako znak (symbol, metafora) albo jako postać ( „Wielka Magini”, anioł, duch, mandorla przedstawiająca aurę ludzką). W obrazie Natury wrażliwość Artystki rejestruje zawsze aspekt ponadnaturalny, pozazmysłowy („Ideogramy drzew”, „Astralne ognie”, „Pieczęcie ziemi”.)
Jako motto do tych rozważań wybrałem fragment wiersza poety perskiego (irańskiego), ponieważ „podróż na Wschód” Janiny Kraupe, częściej okazuje się podróżą na Bliski niż na Daleki Wschód (w przeciwieństwie do Junga, czy Hessego). Oczywiście, w prezentowanym tu obrazie pod tym tytułem występują prostokątne znaki, które mogą kojarzyć się z chińskimi ideogramami, jednakże w innych, częściej występują znaki, przywodzące na myśl raczej pismo arabskie. Ale znaki i pismo w obrazach Janiny Kraupe, uwolnione od balastu semiotycznego, żyją w świecie istności wyższego rzędu, wolnym od przeciwstawienia znaczonego i znaczącego. W świecie bliższym poezji niż prozie. Odwołajmy się raz jeszcze do perskiego poety i malarza: „Mam Boga, który jest tu blisko
Wśród lewkonii i wysokich sosen
W zamyśle wody i prawie roślin

/Andrzej Stembarth Sawicki/