grudzień 2008

Zofia Stryjeńska na arenie polskiej sztuki zaistniała jako zafascynowana polskim folklorem ilustratorka pastorałek, kolęd, legend, pieśni ludowych, autorka cykli poświęconych „Bożkom Słowiańskim” czy „Tańcom Polskim” i barwnych rysunków na pudełkach czekoladek Wedla, projektantka dekoracyjnych wzorów dla Fabryki Porcelany w Ćmielowie, a przede wszystkim rozbudowanych narracyjnie, stylizowanych geometrycznie i uproszczonych w formie scen z życia „Słowiańszczyzny”. Malarską działalność Zofii Stryjeńskiej popularyzowały dodatkowo wydawane od lat trzydziestych XX w. reprodukcje jej obrazów, które szybko stały się modnymi i poszukiwanymi elementami dekoracji. Z czasem repertuar tematyczny prac Stryjeńskiej poszerzył się i obok scen z przeszłości, typu „Piast”, zaczęła malować pełne kolorów kompozycje opiewające młodość i uroki wiejskiego życia. Artystka współpracowała również z Warsztatami Krakowskimi – stowarzyszeniem i prężnym ośrodkiem twórczym „nowej sztuki”, działającym przy Muzeum Techniczno-Przemysłowym w Krakowie w latach 1913-1926; projektowała m.in. zabawki, wśród których największą niewątpliwie sławę zdobył powielany do dziś projekt drewnianego, polichromowanego smoka wawelskiego. Ceniono jej projekty dekoracji i kostiumów teatralnych. Najistotniejszym i najbardziej spektakularnym jednak sukcesem artystycznym w całym dorobku Zofii Stryjeńskiej było „paryskie” zwycięstwo jej sztuki. Na Międzynarodową Wystawę Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 r. artystka, jako członek Stowarzyszenia Artystów Polskich „Rytm”, przygotowała do hallu pawilonu polskiego sześć monumentalnych panneaux dekoracyjnych, dwa plakaty działu polskiego, a także zaprojektowała gobelin. Warto tu jeszcze wymienić udział Stryjeńskiej w dekoracji wnętrz polskich transatlantyków, dla M/s „Batory” i M/s „Piłsudski”.
Sztukę Zofii Stryjeńskiej w prawie wszystkich jej odmianach przypomina Muzeum Narodowe w Krakowie. Od października 2008 do stycznia 2009 r. prezentowana jest tu pierwsza tak obszerna wystawa artystki. Wystawa jest niepowtarzalną okazją, aby podziwiać zarówno te najbardziej znane i kojarzone z Zofią Stryjeńską prace, jak i wiele nieznanych bądź uważnych za zaginione.

W Muzeum Miejskim w Żywcu znajduje się największy zbiór – 30 obrazów Jana Kazimierza Olpińskiego, lwowskiego malarza, który w latach 1909-1920 mieszkał i pracował w Żywcu. Kolekcja ta stała się pretekstem do zorganizowania wielkiej wystawy (czynnej do końca grudnia 2008 r.), na której zgromadzono 147 prac tego artysty: 93 obrazy olejne, 29 akwarel, 25 rysunków oraz pamiątki związane z twórcą. Eksponowane prace pochodzą głównie ze zbiorów rodzinnych i prywatnych oraz z Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i Muzeum Miejskiego w Żywcu.
Prace Jana K. Olpińskiego znajdują się w najbardziej prestiżowych europejskich muzeach, m.in. w Luwrze, Galerii Narodowej w Wiedniu, Lwowskiej Galerii Sztuki, a w Polsce – w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, Muzeum Narodowym we Wrocławiu, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Muzeum Narodowym w Szczecinie, Muzeum Lubelskim w Lublinie, Muzeum Kamienica Orsettich w Jarosławiu, Muzeum Podkarpackim w Krośnie, Muzeum Miejskim w Żywcu.
Olpiński, podobnie jak wielu ówczesnych polskich artystów, związał studenckie życie z Monachium, Paryżem i Wiedniem. W swej twórczości zawarł doświadczenia malarstwa europejskiego przełomu XIX i XX w. Jego indywidualny styl, tematyka prac, zwłaszcza portrety, znalazły uznanie licznej publiczności, zarówno w kraju, jak i za granicą. Malował kompozycje historyczne, religijne, sceny rodzajowe, symboliczne, pejzaże, a przede wszystkim portrety. Najchętniej posługiwał się techniką olejną, ale pozostawił także wiele akwarel i rysunków. Większość – to kompozycje rodzajowe o tematyce wiejskiej oraz portrety i pejzaże z Huculszczyzny, Podola i Beskidu Żywieckiego.
Wystawę prac malarskich Jana Kazimierza Olpińskiego można zwiedzać do końca grudnia br. w Muzeum Miejskim w Żywcu (34-300 Żywiec, ul. Zamkowa 2, tel. 033 861 21 24, www.muzeum-zywiec.pl). Muzeum czynne jest od poniedziałku do piątku w godz. 9.00-17.00, w soboty i niedziele w godz. 9.00-16.00.

W Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju znajduje się kolekcja papierów wzorzystych, określana jako „Kolekcja Szczerbińskiego”. Zapoczątkował ją w 1985 r. zbiór papierów dekorowanych ręcznie przez krakowskiego introligatora Stefana Szczerbińskiego w latach 1911-1958. Wśród nich znalazły się nieliczne tzw. papiery stemplowe, wytworzone przez S. Szczerbińskiego oraz Bonawenturę Lenarta i Karola Homolacsa metodą drukarską za pomocą różnego rodzaju stempli, walców i klocków do drukowania tkanin.
Unikatowy charakter „Kolekcji Szczerbińskiego” skłonił Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju do zorganizowania w 2002 r. czasowej wystawy poświęconej rękodzielniczym technikom barwienia i zdobienia papierów introligatorskich Stefana Szczerbińskiego. Z muzealnego zbioru wybrano wówczas najbardziej reprezentatywne wzory różnych form i metod barwienia papierów. Efektem dalszych prac badawczych nad papierami wzorzystymi jest tegoroczna wystawa w Muzeum Papiernictwa, poświęcona tym razem drukarskim technikom barwienia papierów. Drukarstwo tekstylne poprzedzało i inspirowało drukarską sztukę zdobienia papierów, stąd powinowactwo włókniarstwa i papiernictwa w obszarze dotyczącym rękodzielniczego zdobnictwa metodami drukarskimi stało się motywem przewodnim dusznickiej wystawy. Oba wątki tematyczne ekspozycji zilustrowano zabytkami ze zbiorów własnych Muzeum Papiernictwa, zbiorów innych muzeów oraz osób prywatnych. Na wystawie dusznickiej drukarstwo tekstylne zilustrowano zabytkowymi tkaninami dekoracyjnymi (kapa, obrus) i odzieżowymi (spódnice, zapaski), zdobionymi zarówno drukiem bezpośrednim, jak i pośrednim. Uzupełnieniem wyrobów włókienniczych są klocki i deski stosowane w drukarskim zdobnictwie tkanin w XIX i na początku XX w. oraz wzorniki druków na płótnie. Zabytki pochodzą z historycznie udokumentowanych warsztatów wielkopolskich i małopolskich, a także z licznych nieustalonych pracowni z dzisiejszych terenów Dolnego Śląska.
Wystawie w Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju (czynnej do końca 2008 r.) towarzyszy katalog, będący cennym źródłem historycznym i przyczynkiem do badań nad historią techniki i technologii zdobienia papierów.