Wędrówki po internecie. Jak to na wiosnę

Sławomir Bołdok

Jak to na wiosnę bujnie rozkwita wszystko dookoła i do natury dostroił się także rynek. Pojawiło się sporo obrazów oraz rzeźb autorstwa polskich artystów, nawet w większych zespołach w różnych domach aukcyjnych w Europie i w USA. To, że obce domy aukcyjne uwzględniają, co prawda od przypadku do przypadku w większej ilości prace artystów z Polski, nie świadczy o ich szczególnym preferowaniu  naszej sztuki, a jedynie faktem iż po wstąpieniu krajów Europy Środkowo-Wschodniej do Unii Europejskiej granica „starej” Europy już nie kończy się na Łabie. Powoli przenika też do świadomości zagranicznych marszandów iż nie tylko współcześnie ale i niegdyś byli malarze, rzeźbiarze, graficy itd., którzy często pod nieco przekształconymi nazwiskami, by być łatwiej wymawiani w języku danego kraju gdzie mieszkali, pochodzą z tych terenów. Możemy się pocieszać, że znajomość  przynależności artystów do sztuki polskiej jest obecnie o wiele większa niż pół czy ćwierć wieku temu ale, mimo szerszych kontaktów z zagranicą, zbyt  mało czynimy w promowaniu naszej sztuki.. Pamiętam, jak pod koniec lat 60-tych ub. stulecia, będąc dłużej w ówczesnej Czechosłowacji, z zazdrością patrzyłem na liczne publikacje o ich sztuce wydawane po angielsku lub po niemiecku . 

Jan Peszke, Prowansalskie sosny

Najświeższym dowodem naszej opieszałości w pozycjonowaniu na rynkach zagranicznych artystów o polskim rodowodzie jest np. postać Jana Mirosława Peszki  (Jean Misceslas Peske, Peszke), którego obrazy będą do kupienia w Londynie przy New Bond Street u Bonhamsa 30 maja br.na aukcji pt. „The Russian sale”. Eksperci Bonhamsa nie dostrzegli  w Peszce Polaka, nie zaliczyli go do Francuzów, choć miał obywatelstwo tego kraju, uczestniczył tam w licznych wystawach i jego prace znajdują się w wielu muzeach i zbiorach francuskich, ale oparli się na świeżym katalogu wystawy - „Narodowe Muzeum Sztuki Rosyjskiej w Kijowie. Iwan Peske 1870 – 1949, Wrzesień 2011” - skąd wydumali, że był Rosjaninem. Przypuszczam, że ich znajomość historii Europy jest nikła i umknęło im, że skutkiem rozbiorów mamy wielu artystów polskich pracujących w Rosji, jak A. Orłowski czy St. Żukowski, w Niemczech jak R. Kochanowski czy we Francji jak J. Peszke, który choć się urodził na Ukrainie miał polskich rodziców.

Jan Peszke, Pisząca list

Kształcił się m.in. w Warszawie w Szkole Rysunkowej W. Gersona, we Francji uczestniczył w życiu Polonii francuskiej, bywał w Polsce i tu również wystawiał. Po 2000 r. jego obrazy, może niezbyt licznie, ale ukazywały się na naszych aukcjach, ma też notę w „Słowniku Artystów Polskich”. Ale widać iż zbyt mało poświęciliśmy mu uwagi. Tymczasem w Kijowie zrobili mu wystawę -  z widocznym skutkiem! By zakończyć kwestię malarstwa J. Peszki informuję, że w Londynie obok dwóch obrazów olejnych Iwana Trusza: z nr. 29 „Taras Hill”, 1901 za 22-27.000 € i z nr 30 „Widok Dniepru” za 25-30.000 € wystawionych zostanie u Bonhamsa 10 prac Peszki - z nr. 131 „Zbiór jabłek” pastel za 4900 – 7300 € i dalej kolejno od nr 133 do 141: „Bukiet kwiatów” ol.tkt. w cenie 7300- 9800 €, „Pejzaż z dębami” ol.tkt za 2400- 4900 €, „Prowansalskie sosny” ol.tkt za 3700-6100 €, „Pejzaż z kościołem” ol.pł. za 6100-8600 €, „Dziewczyna z kwiatami” ol.tkt. za 2400 – 4900 €, „Przystań w St.Tropez” ol.tkt. za 4900- 7300 €, „The woodcutter” pastel, tkt. za 2400 – 4900 €, „Pejzaż” ol.pł. za 3700 – 6100 € i „Pisząca list” ol.pł. za 3700 – 6100 € . 

Zdzisław Beksiński, Akt kobiecy

Ponieważ takich zespołów, choć już nie tak jednorodnych jest tym razem kilka, omówię je chronologicznie a dopiero potem „drobnicę”. 9 maja w Hamburgu, w Mette Kunstauktion wystawione zostaną obrazy malarzy współczesnych. Pod nr 422 Zdzisława Beksińskiego „Akt kobiecy” z 1973 r. akryl za 3500 € i z nr 423 tegoż „Kobieta w pejzażu zimowym”, 1978, akryl za 3200 €. Kiejstuta Bereźnickiego, lewa część ol. tryptyku „Zaproszenie od uczty” z nr. 424, zostało wycenione na 900 €, a Mariana Czapli olejny dyptyk z nr 432 pt. „Ecce Homo / Veraikon”, 1978 ol. na 800 €. Kolejne obrazy to: z nr 433 Edwarda Dwurnika „Świebodzin” z 1980 r. ol. za 800 €, z nr 452 Stanisława Młodożeńca  „Portret kobiety” ol. za 1400 € i Tomasza Ciecierskiego „Ścieżki” z 1981 r. za 1800 € . Wycena powyższa dowodzi jak różnie twórczość wybranych artystów jest postrzegana u nas i za granicą . Przykładem może być obraz Stanisława Młodożeńca. W roczniku aukcyjnym „Art & Business” z 2008 r. znalazłem obraz „Cubistique” z 2002 r. ol. sprzedany  za 4500 zł, a w roczniku 2009 „Kompozycję” z 2008 ol. pap sprzedaną za 1000 zł. Te uzyskane ceny, z grubsza, odpowiadałyby szacunkowi niemieckiemu z 2012 roku. Ale od chwili gdy Stanisław Młodożeniec wdał się we współpracę z Abbey House ceny jego obrazów na polskim rynku „cudownie” wzrosły . Warto więc będzie obserwować który rynek ma rację.

Francuzi, choć ilościowo tym razem ustąpili Niemcom, nie zeszli z pola. W domu Aguttes, w Paryżu 11.05 zostaną wystawione obrazy z XIX wieku, m.in. z nr 121 Włodzimierza Terlikowskiego „Portret młodej dziewczyny w zielonej sukni” ol. za 1000 –1500 €, Cyankiewicza Władysława dwie prace – z nr 123 „Abraham i Izaak”, gwasz za  80 – 120 € i z nr 124 „Bitwa” ol. collage za 300-400 €. Kolejna praca z nr 146 nieznanego autora ze „szkoły polskiej XX w.” (wg mnie to Cyankiewicz) pt. „Marzenia” ol. została oszacowana na 500-700 €, z nr 200 Henryka Haydena „Bukiet kwiatów w wazonie” ol. na 2-2500 € oraz dwa małe brązy (seryjne) Igora Mitoraja: z nr 269 „Asklepios”, egz. 881 /1000 na 4-5000 € i z nr 270 „ Helios” egz. 64 /1000 na 4200-5000€.

Czwarty, większy zespół prac, wystawi 19 maja br Dusseldorfer Auktionhaus. Będą to obrazy: z nr 83 Aleksandra Świeszewskiego olejny „Pejzaż” z 1887 r. za 4000 €, z nr 95 Kazimierza Pochwalskiego „Najlepsi przyjaciele” 1882, ol. za 3000 €, z nr 259 Konstantego Szewczenki „Faworyta” ol. za 300 €. Po raz pierwszy na aukcji stykam się z twórczością Igora Talwińskiego, artysty ur. w Warszawie w 1907 i zmarłego w 1983 r, który po 1945 r wyemigrował do Francji i tam malował seksowne i efekciarskie dziewczyny . Jego „Młoda primaballerina” ol., z nr. 260 została oszacowana na 300 €. Kolejne obrazy w Dusseldorfie to – Adama Setkowicza „Gęsiarka” ol.tkt. za 200 €, z nr 445 Maxa Hanemana „Kazimierz” (nad Wisłą), 1936, ol. deska za 600 € ukazujący ulicę tego miasteczka z charakterystycznymi typami kazimierskich Żydów. Krakowskiego artystę Tadeusza Waśkowskiego poznajemy dziełem, z nr 481 „Po scenicznym występie” (ze szkicem postaci na odwrociu deski), ol. za 200 €, a twórczość Aleksandra Mroczkowskiego poprzez romantyczny „Pejzaż leśny z idącą kobietą” z 1880, ol., nr 535, za 800 € . Do zespołu wchodzą jeszcze - z nr 544 Ludwika Misky`ego „Na plaży” ol. za 300 € i z nr 545 bardzo ładnie namalowana w 1981 r. „Martwa natura z karafką, jabłkami i cebulą” nieżyjącego już Mariana Michalika . Ostatnie pozycje  to z nr 547 Jana Czesława Moniuszki - dwa niewielkie szkice olejne na tekturze a.) Mężczyzna w hiszpańskim stroju, b.) Husarz, razem wycenione na 200 € oraz z nr 653 „Sprzedawca dywanów” nieznanego malarza z XX w., w typie  obrazów M. F. Wygrzywalskiego, sygnowany: Henryk Na[..towski ?? ] za 300 €.

Kazimierz Pochwalski, Najlepsi przyjaciele

Igor Talwiński, Młoda primaballerina

Wyszukane, kolejne dzieła „polonusów”, choć występują w mniejszych ilościach w ofercie rozmaitych domów aukcyjnych, też zawierają interesujące propozycje.  9 maja w szwajcarskim Bernie firma Dobiaschofsky na Aukcji Wiosennej zaoferuje z nr. 415 Jacka Malczewskiego „Widok ogrodu z krzakiem róży”, ol. za 10.8333 €, z nr. 486 Konarskiego J. „Trojka przy saniach ” ol. na małej deseczce za 4167 € i Wlastimila Hofmana „Portret dwóch dziewcząt”, ol za 2333 €. W Nowym Jorku, też 9.05. na aukcji „Sztuka europejska” w domu Doyle wystawią z nr 64 Zygmunta Menkesa „Kobietę z makami”, ol. za 8-12.000 $ i z nr 65 Rajmunda Kanelby „Puncha i Judy”, ol. za 5-7000 $ . U Sotheby`ego w Nowym Jorku 10.05 na „Contemporary Art Day Auction” oferowane będą – z nr 194 Wojciecha Fangora „M42” z 1970 r. ol. w cenie 40 -60.000 $, z nr 563 Igora Mitoraja „Coppia per eternita” 1987, brąz przedstawiający dwa popiersia złączone, jakby przenikające jedno w drugie, egz.5 /6 w cenie 40-60.000 $ . Jest to jedna z ciekawszych prac tego artysty,wzorowana na antyku, z czasów kiedy się jeszcze nie skomercjalizował i nie wypuszczał liczących 1000-15000 egzemplarzy seryjnych „durnostojek”. Trzecim twórcą reprezentowanym na tej aukcji będzie Magdalena Abakanowicz, której „Postać z rozwartymi ramionami” 1983-86, juta, żywica jest trawestacją Ukrzyżowanego Chrystusa. Ta „materialna” trójwymiarowa rzeźba została oszacowana na 60-80000 $. W tym samym Nowym Jorku, dnia następnego, w domu Phillipsa odbędzie się licytacja pt. „Contemporary Art Day”, na której  będzie oferowany z nr 120 dyptyk Piotra Uklańskiego „Sunrise in bed” 2003, techn. mieszana za 25-35000 $ i tegoż z nr 138 „Morvarid” z 2009 r. za 150 – 200000 $. 

Piotr Uklański, Morvarid

Dlaczego stróżki (kawałki) ołówków ujęte w ramie, co prawda dużej bo 102,9 x 152,4 i grubej na 3,2 cm mają kosztować aż tyle  nie jestem w stanie zrozumieć (może rama jest ze złota?), ale widocznie dzisiaj „sztuką” jest wmówienie innym, ze coś takiego jest wyjątkowe, cenne, choć jakościowo trudno przyrównać to „dzieło” do prac choćby wspomnianej Abakanowicz . Obok Uklańskiego, w Phillipsie, z nr 221 będzie licytowana kompozycja  Ołowskiej Pauliny „Untitled Performance”, 2003, ol. za 18- 22000 $ co jest, moim zdaniem, niesprawiedliwą  wyceną  bo obraz jest przynajmniej uczciwie namalowany.

Alfred Wierusz Kowalski, Wiejskie baby na wozie, na drodze podczas roztopów

Tego samego 11 maja w Kolonii w domu Van Ham pojawią się dwa rarytasy – z nr. 33 Alfreda Wierusza Kowalskiego „Wiejskie baby na wozie, na drodze podczas roztopów” cenione na 12 – 15000 € oraz z nr 834 Aleksandra Gierymskiego „Studium do Piazza del Popolo w Rzymie” ol. pł. 17 x 25 cm za 5-7 000 € . Studium z Kolonii ukazuje  prawą część obrazu znajdującego się na galerii Muzeum Narodowego w Warszawie, bez architektury kościelnej i sztafażu . Gierymski skupił się w nim głównie na studiowaniu bujnej roślinności porastającej zbocze wokół glorietty, utrzymując obraz w manierze impresjonistycznej. Ciekawostką jest, że jest to kolejne, chyba mniej znane studium do dużego obrazu, o wymiarach 46 x 125,5 cm., który był pokazywany na wystawie Gierymskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie w 1938 r. i który wówczas był własnością Stefana Dziewulskiego. Obecnie w zbiorach Muzeum są dwa obrazy o tym tytule - jeden o wymiarach 18 x 28 cm, bez sztafażu, ukazujący raczej lewą stronę  kompozycji oraz drugi 25,5 x 65,5 cm. prezentujący widok całego placu, ze sztafażem choć różniący się w szczegółach od największego płótna, znanego z wystawy w 1938 r. Byłoby dobrze gdyby studium z Kolonii trafiło do Polski.

Mela Muter, Portret damy w wieczorowej sukni

Maryana czyli Pinchasa Burnsteina obraz „Bez tytułu” z 1955 r. ol. za 4500- 6000 € z nr 351 wystawiony zostanie 12 maja w Lokeren w Belgii, na aukcji „Mistrzów dawnych, nowoczesnych i współczesnych”. Tego samego dnia, niedaleko od Lokeren, w domu aukcyjnym Lempertz w Kolonii rozpocznie się cykl majowych licytacji - 12.05. „ Alte Kunst”, 22.05. „Moderne Kunst”, 23.05 „Zeitgeno-ssische Kunst” i na każdej z nich będą obrazy naszych malarzy. Dlatego omawiam te aukcje łącznie. 12.05 z nr 1554 zostanie wystawiony Antoniego Kozakiewicza „Wróżąca z kart” 1884, ol. szacowana na 70 – 89 000 €. We wtorek 22.05 będą sprzedawane trzy obrazy Meli Muter – z nr 209 „Matka z dzieckiem”, ok. 1918, ol. za 30-40.000 €, z nr 219 „Portret damy w wieczorowej sukni”, 1930, duży olej za 50-70000 € i „Barki na Sekwanie” akw. za 2600 € . Na ostatniej aukcji u Lempertza 23.05, z nr 713 wystawiona zostanie kompozycja „Nr 25 – 1968” Henryka Stażewskiego szacowana na 5 – 6.000 € .                          

We wtorek 15 maja w Amsterdamie u Christiego na aukcji „Postwar and Contemporary Art” znajdą się dwa obrazy współczesne – z nr 150 Jana Tarasina „Bez tytułu” 1963, ol w cenie 15 – 20000 € i z nr 240 Tomasza Ciecierskiego „Bez tytułu” 2008, ol. za 2-3000 €. Kiedy już jesteśmy przy tym domu przeskoczę do 31 maja, kiedy w Londynie na licytacji XIX w. malarstwa europejskiego zostaną wystawione: z nr 222 Franciszka Kostrzewskiego „Zbiór kartofli”, 1863, ol. za 4500 – 6700 € i Stanisława Chlebowskiego, z nr 167, rysunek oł. „Turek siedzący na bazarze” wyceniony na 1200 – 1700 €.
Natomiast w Paryżu, u Adera, 22 maja wystawione zostaną ryciny znanych artystów – z nr 126 Meli Muter „Kobieta nad szklanką absyntu” 1905, akw. za 1200 – 1500 €, z nr 231 Mojżesza Kislinga „Głowa młodej kobiety w kapturze”, ok. 1920, litografia za 800 – 1000 € . Na tej samej aukcji wystawione zostaną 2 ryciny z teki Ludwika Markusa (Marcoussisa) pt. „10 akwafort”, Paris, Edition Fourcade, 1930, w jednakowej cenie po 300 – 400 €. Będą to z nr. 246 „Trzy kobiety” 1930 i z nr 247 „Śmierć Aurelii de Gerano de Nerval”.

Tamara Łempicka, Akt leżący na sofie

W Wiedniu 23.05 na aukcji „Klassiche Moderne” pokazany zostanie pod nr. 810 Tamary Łempickiej „Akt leżący na sofie” z 1923 r. ol. deska szacowany na 150 – 200.000 €, ale wątpię czy znajdzie kupca w tej cenie, gdyż obraz jest wielkości kartki maszynopisu. 24.05 mamy dwie licytacje. W Monachium Karl & Faber wystawi z nr 544 Leopolda Gottlieba „Siedzący akt kobiecy” tech, miesz. tkt. za 3500- 4000 €, a w Paryżu u Tajana na aukcj „Sztuka Wschodu” kupić będzie można z nr 51 olej pt. „Zakochani” Adama Styki, z 1935 r. wyceniony na 20 – 30.000 € .Także w stolicy Francji dom Lombrail - Teucquam 25.05 będzie w Hotel Drouot oferował – z nr. 115 rzeźbę w brązie „Para” Leopolda Krenza, malarza i rzeźbiarza wywodzącego się ze Lwowa, za 600-800 € i z nr 117 akwarelę Henryka Haydena „Port w Cherbourg” 1949 za 500-700 €. Koniec miesiąca również obfituje w sprzedaże. 28 maja Galeria Millon, w swym oddziale w Brukseli organizuje frywolną licytację

Igor Mitoraj, Portret archeologiczny Michała

pt. „Spirit of erotica”, gdzie m.in. pod nr 67 będą wystawione Władysława Bakałowicza „Paryskie prostytutki” z ok.1880 r., dwa pastele w cenie wywoławczej 5-7.000 €. 30 maja, oprócz omówionej wcześniej dużej licytacji u Bonhamsa w Londynie będziemy mieli dwie imprezy - w Paryżu w Artcurial Briest-Poulain- F.Tajan, gdzie na aukcji  „Modern Art” z nr 32 będzie sprzedawany obraz Ludwika Markusa „Geridon i otwarte drzwi” 1930, ol za 80 – 130.000 € i w Genewie w Galerie Koller, która podczas licytacji malarstwa i rzeźby wystawi z nr 555 Igora Mitoraja „Portret archeologiczny Michała” z 1977 r., brąz, egz. 6/8 w cenie 23.300 – 26.670 € . Imprezy majowe zamknie sprzedaż w Berlinie, w Villi Grisebach , na „Aukcji Wiosennej” obrazu Tamary Łempickiej  „Hortensja w doniczce i cytryny”, ok. 1922, ol. wycenionego na 50 – 70000 €.