Nowi Dawni Mistrzowie - wystawa w Pałacu Opatów

Oliwski Pałac Opatów - piękny przykład francuskiej architektury - w formie nadanej mu ostatecznie w połowie XVIII wieku, jest fragmentem zespołu pocysterskiego. Pałac stojący w pobliżu oliwskiej katedry, otoczony wspaniałym parkiem, jest oddziałem Muzeum Narodowego od 1972 r. Pierwszą stałą ekspozycję sztuki współczesnej zaprezentowano w jego wnętrzach pod koniec lat siedemdziesiątych. Dziesięć lat później Pałac Opatów stał się siedzibą działu polskiej sztuki współczesnej. Stała ekspozycja prezentuje w ujęciu historycznym i problemowym dorobek polskich artystów. 

Igor Mitoraj

Wybór miejsca na zaprezentowanie wystawy "Nowi Dawni Mistrzowie" nie mógł być lepszy. Klasyczny, osiemnastowieczny pałac wypełniony na co dzień nowoczesną, rodzimą sztuką, użyczył swych wnętrz wystawie sztuki współcześnie tworzonej i mocno osadzonej w tradycji sztuki dawnej. Pomysłodawcą i autorem wystawy jest Donald Kuspit zaliczany do elity najwybitniejszych amerykańskich krytyków współczesnej sztuki. Kurator wystawy jest profesorem historii sztuki i filozofii na uniwersytecie Stanowym Stony Brook w Nowym Jorku. Wydał ponad 20 książek, jest autorem wielkiej ilości artykułów i esejów poświęconych sztuce postmodernistycznej. W 2004 roku wydał książkę "The End of Art", w której dał wyraz swemu mocnemu przekonaniu, że sztuka postmodernistyczna wyczerpała swe możliwości twórcze. Jak na propagatora i piewcę tej sztuki, dokonał zadziwiającego zwrotu. Wydanej w USA książce towarzyszyła wystawa w Kalifornii pt. "Kalifornijscy Nowi Dawni Mistrzowie". Zarówno książka, jak i wystawa wywołały wielkie zainteresowanie i polemiki.

Krzysztof Izdebski (C. Cruz), Dwie siostry, 2004

Wystawa prezentowana przez Donalda Kuspita w Pałacu Opatów pokazuje 111 prac, głównie malarskich, oraz rzeźbiarskich. Dzieła ponad trzydziestu artystów zaproszonych przez autora wystawy mają ilustrować ideę powrotu do źródeł sztuki. Wśród zaproszonych do wzięcia udziału w wystawie są też polscy artyści; Krzysztof Izdebski, Igor Mitoraj, Maciej Świeszewski. Prace polskich autorów chyba najpełniej wykładają ideę Donalda Kuspita. Wszystkie są doskonałe warsztatowo /w tym wymiarze obrazy Krzysztofa Izdebskiego są perfekcyjne/, nawiązują twórczo do klasyki /Igor Mitoraj stanowi klasę dla siebie/ i zawierają ideowe przesłanie /"Ostatnia wieczerza" Macieja Świeszewskiego jest tego najlepszym przykładem/.

Igor Mitoraj, Donne I, 1989 Krzysztof Izdebski (C. Cruz), Autoportret z językiem, 2003

Daniel Kuspit w swej książce "Koniec Sztuki" /wyd: Muzeum Narodowe w Gdańsku 2006 / poddał miażdżącej krytyce nie tyle sztukę postmodernistyczną, jako taką, ile produkty uzurpujące sobie prawo do tytułu dzieła sztuki. Nie tylko same owe "mniemane" dzieła Kuspit zwalcza. Także mechanizmy współczesnego rynku sztuki, na którym miarą artyzmu staje się cena dzieła. Owa sztuka biznesowa, która walor "artyzmu" nadaje natychmiast temu, co się sprzedaje od ręki za minimum setki tysięcy dolarów. Bodaj w większym stopniu jest to rozprawa z "handlarzami w świątyni" niż z oszukańczo rozreklamowanymi i oszukańczymi w swej istocie "dziełami sztuki".

O ile krytyka zjawiska powszechnie występującego od dziesięcioleci artystycznego humbugu jest w pełni jasna, to już pozytywny program Donalda Kuspita - patrząc na egzemplifikacje w postaci dobranych dzieł - nie do końca jest jasny. Jeśli dobrze odczytana jest myśl amerykańskiego krytyka, to dzieło sztuki powinno być efektem natchnienia, twórczego intelektualnego i emocjonalnego przesłania, powinno mieć wybitny walor estetyczny i w końcu, ale w żadnym wypadku na ostatnim miejscu, powinno być perfekcyjnie wykonane. Czy wszystkie prace przedstawione na omawianej wystawie spełniają te warunki? Ci z Państwa, którzy nie widzieli wystawy, mogą przekonać się o tym naocznie do 15 lutego. Wystawa, niestety, nie będzie prezentowana w Polsce poza miejscem swej premiery. Rusza w europejskie tourne. Będziemy śledzić jej odbiór i oddźwięk w innych krajach.

Dołączamy do relacji z wystawy niektóre wypowiedzi z księgi pamiątkowej. Jak widać, można tu znaleźć słowa zachwytu, wyrazy dezaprobaty i opinie "trzeźwe i chłodne" mówiące o tym, że wystawa nic nowego nie wnosi.
Z jedną z tych wypowiedzi, mówiącą o tym, że wystawa powinna być pokazana także w pozostałych dużych miastach Polski zgodzą się chyba wszyscy.

Nowi Dawni Mistrzowie

Muzeum Narodowe w Gdańsku
Oddział Sztuki Współczesnej - Pałac Opatów w Oliwie
Współrealizator: Narodowe Centrum Kultury w Warszawie
Kurator: Donald Kuspit

Artyści: Chester Arnold, Steven Assael, Miquel Quilez Bach, William Beckman, David Bierk, Vincent Desiderio, Don Eddy, Richard Estes, Judy Fox, Zoya Frolova, Cristóbal Gabarrón, Gregory Gillespie, April Gornik, Robert Graham, Karen Gunderson, Julie Heffernan, F. Scott Hess, Krzysztof Izdebski (C. Cruz), Julio Larraz, David Ligare, Jacquelyn McBain, Igor Mitoraj, Odd Nerdrum, Enjeong Noh, Don Perlis, Joseph Raffael, Richard Ryan, Robert Schwartz, Rosalyn Schwartz, Maciej Świeszewski,Ruth Weisberg, Jerome Witkin, Brenda Zlamany.