PORTRET KAZIMIERY ŻUŁAWSKIEJ, 1919

Portretowana, Kazimiera Żuławska (1883-1971) de domo Hanicka - romanistka, tłumaczka, taterniczka i alpinistka - była żoną pisarza i poety Jerzego Żuławskiego (1873-1915). Wraz z mężem odbyła szereg wypraw wysokogórskich w Alpach i Tatrach. Ich trzej synowie - Marek (późniejszy malarz), Juliusz (pisarz), Wawrzyniec (kompozytor) - również byli taternikami i alpinistami. W 1910 Żuławscy zamieszkali w Zakopanem, w willi "Łada" (uprzednio "Pepita") przy ul. Chałubińskiego. Ich dom - także po śmierci Jerzego (1915) - był ważnym ośrodkiem spotkań zakopiańskiej bohemy. Stanisław Ignacy Witkiewicz urządzał tu swe głośne "orgie", spotkania przy alkoholu i muzyce, podczas których tańczono, śpiewano, dyskutowano i bawiono się w teatr. Bywali tu, m.in. Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff, Władysław Orkan, Tymon Niesiołowski czy August Zamoyski. Równocześnie - od 1918 - Żuławska prowadziła w "Ładzie" pensjonat, będący (obok tłumaczeń) głównym źródłem utrzymania rodziny. W roku 1921 przeniosła się wraz z dziećmi do Torunia, otwierając podobny pensjonat "Zofiówkę", gdzie odwiedzali ją zakopiańscy przyjaciele. Po II wojnie światowej przeniosła się do Warszawy. Wówczas zajmowała się tłumaczeniami francuskiej i hiszpańskiej literatury pięknej, a także książek o tematyce alpinistycznej.

Witkacy, zaprzyjaźniony z Kazimierą Żuławską, portretował ją kilkakrotnie, zarówno w czasach zakopiańskich, jak i toruńskich. Prezentowany portret - oznaczony literami T.C. - jest najwcześniejszy, wedle ustaleń Ireny Jakimowicz powstał w roku 1919, a więc jeszcze przed utworzeniem Firmy Portretowej, co "oficjalnie" nastąpiło w roku 1925. Jednak już wcześniej artysta rysował portrety, które czasem oznaczał literami T.C. - symbolem Czystej Formy. Rzadziej stosował też inne oznaczenia - T.A., T. B., T. D., T.E. - pełne ich objaśnienia podał dopiero w Regulaminie Firmy Portretowej opublikowanym w 1925.

Obraz wymieniony, opisany, reprodukowany:
- Formiści, [oprac. I. Jakimowicz], Muzeum Narodowe, Warszawa 1985, s. 74, nr kat. 1086;
- Stanisław Ignacy Witkiewicz 1885-1939. Katalog dzieł malarskich, [oprac I. Jakimowicz przy współpracy A. Żakiewicz], Muzeum Narodowe, Warszawa 1990, s. 80, nr kat. I 362, il. 194 [porównaj także nr. kat. I 554, 645, II 528, 610].