Pejzaż australijski, 1923 (?) r.

Prezentowana praca należy do najbardziej tajemniczego cyklu prac stworzonych przez Witkacego. Znanych nokturnowych prac teoretyka Czystej Formy jest zaledwie cztery. Każda z nich powtarza układ kompozycyjny przedstawiający taflę spokojnego jeziora wśród palmowego zagajnika, po powierzchni którego ślizga się szerokie odbicie blasku księżyca. Po lewej stronie obrazu zawsze obecne jest jarzące się ognisko, nad którym unoszą się białe kłęby białego dymu. Motyw ten musiał Witkacemu wyjątkowo zapaść w pamięć, tym bardziej że formalne reminiscencje są zupełną rzadkością w jego plastycznej twórczości. Pierwsza praca z opisywanego cyklu powstała 4 lata po podróży Witkiewicza do Australii, dokąd wybrał się w 1914 roku wraz ze swoim przyjacielem Bronisławem Malinowskim na międzynarodową konferencję antropologów. Opisywana praca, datowana na 1923 rok, stanowi najpóźniejszy przykład nokturnu z egzotycznej podróży Witkacego. Autor "Pożegnania jesieni" miał asystować przy badaniach terenowych na północnych terenach Papui-Nowej Gwinei w charakterze rysownika i fotografa. Miała być to dla artysty swoista terapia po samobójstwie narzeczonej malarza, Jadwigi Janczewskiej. Pobyt na egzotycznym Cejlonie okazał się jednak emocjonalnym wstrząsem, spotęgowaniem psychicznej frustracji malarza. Po pobycie na indyjskiej wyspie Witkacy wraz z Malinowskim udali się do głównego celu swojej podróży Australii, gdzie antropolog miał wziąć udział w kongresie naukowym British Association for the Advancement of Science. Pobyt na nowym kontynencie nie trwał zbyt długo. Wraz wybuchem I wojny światowej i z powodu narastającego między przyjaciółmi konfliktu Witkacy porzucił pracę badawczą i postanowił wrócić do Europy. Na początku sierpnia malarz z Alabamy przesłał wiadomość rodzicom: "Dziś otrzymałem fatalne wiadomości co do wojny. Jeśli to okaże się prawdą, to wracam zaraz z Fremantle pierwszym parowcem. (…) Trzeba osobiste rzeczy odłożyć na bok i w jakiś sposób usprawiedliwić to nędzne istnienie. (…) Może w ten sposób godniej zakończę życie, niż w samobójstwie albo malowaniu pejzażów na Nowej Gwinei czy też żółtej febrze". Dopiero miesiąc później Witkacy przez Bombaj, Aleksandrię, Saloniki i Odessę trafił do Petersburga, gdzie zaciągnął się do wojska, by walczyć o wyzwolenie Polski. Wyjątkowość "Pejzażu australijskiego" w kontekście całości twórczości Witkacego polega na niemal realistycznym sposobie ujęcia tematu. Przyglądając się niemal identycznym składnikom nokturnowych krajobrazów, można poszerzyć interpretację Czystej Formy o zagadnienia psychologiczne będące nośnikami formy. Powyższa metoda jest charakterystyczna dla sztuki Witkacego, szczególnie w portretowych dziełach artysty, gdzie istnieje fuzja drążenia kwestii psychologicznych i formalnych składników obrazu. Biografistka malarza, Irena Jakimowicz, podkreśla, że podczas australijskiej podróży musiało zdarzyć się coś przełomowego dla życia Witkiewicza. "Znane dziś cztery, rysowane głównie węglem, prawie jednobarwne pejzaże z Australii (…) są prawie naturalistycznymi obrazkami, jakkolwiek cztery warianty nocnego australijskiego pejzażu z plamami, księżycem i płonącym ogniskiem zdają się świadczyć o krążeniu Witkacego wokół jakiegoś problemu, którego znaczenie dzisiaj trudno ustalić". Znaczny odstęp czasowy, liczący około dekady od podróży do stworzenia opisywanego obrazu, potęguje ważne, niedające się zapomnieć tajemnicze wydarzenie w życiu Stanisława Ignacego Witkiewicza.
Jego ojcem był znany krytyk, malarz i pisarz, twórca tzw. "stylu zakopiańskiego" w architekturze Stanisław Witkiewicz. W latach 1905-10 studiował niesystematycznie w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u Józefa Mehoffera oraz u Władysława Ślewińskiego w Poroninie. Podróżował do Włoch, Francji i Niemiec. W roku 1914 uczestniczył w etnograficznej ekspedycji Bronisława Malinowskiego do Australii, skąd na wiadomość o wybuchu I wojny światowej wrócił do Europy. Wczesna twórczość malarska pozostawała pod znakiem Młodej Polski i wpływem Paula Gauguina i Władysława Ślewińskiego. Później doszedł do swoistego ekspresjonizmu. Z czasem w wyniku teoretycznych przemyśleń na temat formy zrezygnował z twórczości malarskiej. Założył jednoosobową "Firmę Portretową" i ograniczył się do zarobkowego wykonywania pastelowych portretów, tworzonych niejednokrotnie pod wypływem używek pozwalających na eksperymentowanie z formą . Stanisław Ignacy Witkiewicz napisał 4 powieści, ponad 40 dramatów, liczne artykuły i eseje dotyczące malarstwa, literatury, teatru i filozofii. W okresie dwudziestolecia międzywojennego mieszkał głównie w Zakopanem. Po wybuchu II wojny światowej uciekł przed Niemcami na kresy wschodnie, gdzie we wsi Jeziory na Polesiu 18 września 1939 roku popełnił samobójstwo.