KOMPOZYCJA FIGURALNA

[fragment ekspertyzy Anny Żakiewicz]
Ekspertyza
- dr Anna Żakiewicz, 2005 r.

Malarz, teoretyk sztuki, dramaturg, filozof. Od 1890 r. wychowywał się w atmosferze Zakopanego "końca wieku", spotykał się z wybitnymi przedstawicielami nauki i sztuki, którzy bywali w domu jego ojca Stanisława Witkiewicza. W latach 1904-1905 odbył kurs malarstwa u J. Mehoffera w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Malarstwo Witkacego wyrastało z nurtu ekspresjonistycznego. W późnym okresie twórczości artysta ograniczył swą działalność do wykonywania portretów w technice pastelu.

"Jest to młodzieńcza praca Stanisława Ignacego Witkiewicza zaliczająca się do tzw. potworów - tj. kompozycji figuralnych przedstawiających na ogół fantastyczne, często zdeformowane postacie ludzkie - wykonywanych przez niego w latach 1906-1914. Inspirowane były one utworami literackimi - powieściami lub sztukami teatralnymi bądź stanowiły zapis własnych pomysłów artysty. Kompozycje te miały często rozbudowane literackie tytuły, nie wszystkie jednak znamy. Potwory były na ogół rysowane węglem. Barwne, malowane olejem lub gwaszem należą do rzadkości. Znane są przeważnie z fotografii, zachowało się ich kilkanaście, w tym - zaledwie pięć barwnych.

Nie znany jest tytuł autorski omawianej kompozycji, można jednak przypuszczać, że była ona również związana z jakimś utworem literackim. Stroje postaci sugerują epokę minioną. Kwiaty we włosach kobiety mogą wskazywać na szekspirowską Ofelię w scenie jej szaleństwa (akt IV, scena V didaskalia niektórych wydań dramatu zawierają te wskazówkę). Witkacy znał dramaty Szekspira od dziecka, w swojej twórczości malarskiej wielokrotnie do nich nawiązywał. W 1905 r. ukazało się w Krakowie The Tragicall Historie of Hamlet... Z 1906 r. pochodzi obraz Witolda Wojtkiewicza przedstawiający Hamleta. Wydarzenia te mogły być powodem podjęcia tego tematu również przez Witkacego."